Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocuklukta başlayan ve yetişkinlikte de devam edebilen nörogelişimsel bir bozukluktur. Bu bozukluk, dikkat süresinin kısalığı, dürtüsellik (impulsivite) ve aşırı hareketlilik (hiperaktivite) gibi belirtilerle kendini gösterir.
1. Dikkat Eksikliği:
Detaylara dikkat etmeme, dalgınlık
Verilen görevleri ve yönergeleri tamamlamada zorlanma
Organize olamama, eşyaları sık sık kaybetme (kalem, kitap, anahtar vb.)
Dış uyaranlara karşı aşırı hassaslık, kolay dikkatin dağılması
Günlük işlerde unutkanlık
2. Hiperaktivite:
Oturduğu yerde kıpırdanma, elleri ayakları durduramama
Sınıfta ya da uygun olmayan yerlerde ayağa kalkma
Aşırı konuşma
Sessiz aktivitelerde zorlanma (sessizce kitap okuma, oyun oynama vb.)
3. Dürtüsellik:
Sorular tamamlanmadan cevap verme
Sırasını beklemekte zorlanma
Başkalarının sözünü kesme, oyunlara ya da konuşmalara müdahale etme
Düşünmeden hareket etme (tehlikeli davranışlara yatkınlık)
Kimlerde Görülür?
DEHB genellikle 7 yaşından önce belirtiler göstermeye başlar.
Erkek çocuklarda, kızlara oranla daha sık ve genellikle daha belirgin hiperaktivite belirtileriyle görülür.
Kız çocuklarında daha çok dikkat eksikliği ön plandadır.
🧠 Nedenleri:
Genetik yatkınlık: Ailede DEHB öyküsü varsa risk artar.
Beyin yapısı ve kimyası: Özellikle dopamin sistemindeki bozukluklarla ilişkilidir.
Hamilelik ve doğum faktörleri: Sigara kullanımı, erken doğum, düşük doğum ağırlığı gibi etkenler riski artırabilir.
Çevresel faktörler: Aşırı stres, ihmal, kurşun gibi toksinlere maruz kalma da etkili olabilir.
🩺 Tanı:
DEHB tanısı genellikle çocuk psikiyatristleri veya nörologlar tarafından konur.
Belirtilerin en az 6 ay süreyle, en az 2 farklı ortamda (örneğin evde ve okulda) görülmesi gerekir.
Öğretmen ve ebeveyn gözlemleri, klinik görüşmeler, bazı test ve ölçeklerle değerlendirme yapılır.